نصرت‌رحمانی
نصرت رحمانی (1308- 1379) از پیشروان جریان شعری رمانتیسم سیاه در دوره معاصر ایران و از روشنفکران سرخورده پس از کودتای بیست و هشتم مرداد سی‌ودو بود.
نصرت رحمانی را می‌توان شاعری دانست که با تکیه بر سبک رمانتیک، شعر اجتماعی می‌گفت. درواقع سبک وی را می‌توان شبیه به رمانتیکِ جامعه‌گرا دانست. شاید مهم‌ترین دلیل این وجه اجتماعی شعرهای نصرت رحمانی، کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ خورشیدی و تبعات و شرایط جامعه پس‌ازآن بود. در این دوران تمام روشنفکران تحت‌فشار روحی و سیاسی بودند. شاعران این دوره که از نسل نیما یوشیج بودند، می‌کوشیدند تا افکار خود را در قالب شعر نمادین و به‌گونه‌ای رمزگونه بسرایند. آن‌ها احوالات خود و جامعه را در شعر خود می‌گنجاندند و شاید بدین سبب بود که اغلب شعرهای این دوره شعرهایی محزون و تاریک هستند.
دفترهای شعر
- کوچ (1333)
- کویر (1334)
- ترمه (1336)
- میعاد در لجن (1346)
- حریق باد (1349)
- شمشیر معشوقه قلم (1368)
- پیاله دور دگر زد (1369)
- بیوه سیاه (1381)
- مردی که در غبار گم شد (رمان) (1338)
نصرت رحمانی با مهارتي درخور، زبـان كوچه را به خدمت شعر درآورد و از قابلیت‌های چندگانه تصـويري، عـاطفي و موسـيقيايي این‌گونه زبان نهايت استفاده را برد و بدين ترتيب جواز ورود حجـم زيـادي از لغـات را كـه مهجور مانـده بودنـد، بـه قلمـرو شـعر صادر کرد.
بارزترين ويژگي ادبي اشعار نصرت “تشخيص” است كه بسـامد بـالايي دارد. در شـعر نصرت كمتر موجودي پيدا می‌شود كه جان نداشته باشد. او خصوصـيات، اعمـال و عواطـف انساني را به عناصر و موجودات بی‌جان نسبت داده می‌دهد و همچنین ساختارهاي پارادوكسي هم كه نشان‌دهنده‌ی تناقض دروني نصـرت اسـت، در اشـعارش تابعِ مفاهیم آفرینشِ حاکم بر امکاناتِ گفتمان و قواعد نابسامان عصر خویش است.
نصرت رحمانی نیز مانند بسیاری از شاعران که گرایش‌های رمانتیک داشتند، ابتدا شعرهایی با گرایش‌هایی فردی و با موضوعاتی نظیر عشق می‌سرود، اما تحت تأثیر اتفاقات سیاسی و اجتماعی بود که او این مضامین را به کناری گذاشت و شعر خود را به ارزش‌های انسانی و مسائل مردم معطوف کرد. شاید به همین علت است که در مقایسه اشعار نصرت رحمانی در زمان‌های گوناگون ممکن است، تناقض‌ها و تضادهای زیادی را اعم از ایدئولوژی کلی و … شاهد باشیم. مسیر شعری نصرت از غزل شروع‌شده و بعد به چهارپاره و شعر نیمایی رسید.
یکی دیگر از مضامینی که همواره از ابتدا و تا انتهای شعر نصرت رحمانی وجود دارد، مضمون مرگ و اندوه است. این مرگ طلبی و اندوه جاری در اشعار نصرت رحمانی ریشه‌های فلسفی، سیاسی و اجتماعی دارد که تحت تأثیر دوران خود به وجود آمده است. پس از کودتای ۱۳۳۲، نصرت رحمانی نیز تحولات زیادی را در شعر خود به وجود آورد. در آثار او سمبولیسم یا نمادگرایی را به‌وضوح می‌توان شاهد بود. او در این دوران بود که شعر نو را موردتوجه قرار داد و حتی شعر نوی حماسی را نیز تجربه کرد.
منابع
- رحمانی، نصرت؛ مجموعه اشعار؛ انتشارات نگاه؛ تهران
- زرقانی، سید مهدی؛ چشم‌انداز شعر معاصر ایران؛ نشر ثالث؛ تهران
- خواجات، بهزاد؛ درباره‌ی نصرت رحمانی؛ تهران
