شعر کوردی/ نگاهی گذرا و ژورنالیستی به سیمای شاعری بازآمده

.

.

.

کیوان قادری شاعر و نویسندە در سال ۱۳۵۹ در یکی از محلە های قدیمی شهر سنندج متولد شد. وی فعالیت‌های هنری‌اش را از سال ۱۳۷۹ و شعر خوانی در انجمن جوان آغاز کرد و همزمان بە عنوان ادیتور و دیزاینر در هفتە‌نامەهای سنندج مشغول بە کار بود و دبیر صفحه فرهنگی و هنری چند هفته نامه را نیز برعهده داشت.

قادری با درک و شناخت و بودن در وضعیت تحولات و تجارب شعر کوردی و به پشتوانه‌ی مطالعات و دغدغه‌های فردی/ اجتماعی‌اش در هر دو وضعیت شعر معاصر کوردی و فارسی، اولین تجربه‌های نوشتنش را در شعر فارسی آغاز و در همان اوایل نوشتن، قلمش سایه‌ی فیگوری دغدغە‌مند و مسئلە‌مند را نشان می‌داد و شعرهایش را در مجلات مشق و تلخا (کە خود نیز سردبیری آنها را بر عهدە داشت) و چند ویژه‌نامه‌ی دیگر بە چاپ می‌رسانید.

پرونده‌ی شعری کیوان قادری را می‌توان تا این لحظه در سه مرحله تقسیم‌بندی کرد:

مرحله اول آثار وی در همان مسیر درگیر با مشق« چیستی شعر» و تغییرات چند ریشتری‌اش تا زمان چاپ مجلەی گوهران ادامه می‌یابد. قادری در این مرحلە شعرش درگیر تجربە کردن مدام و مداوم ساختار های زبانی و فرمی هم عصر خودش است، اما از لحاظ فرم درونی و گفتمان ذهنی در بخشی از آثار این مرحله نوعی رمانیسیسم شهری زده را می‌توان به شکلی عریان مشاهده کرد.

اما مرحلە ی دوم آثار قادری بعد از سکوتی چند ساله و با چاپ کتاب «مشرق بهشت» (جستاری در بارەی هنر) فیگور جدی و جدیدتری از شاعر را نشان می‌دهد . شاعری کە طی مجموعه‌ای زیسته‌ی فاجعه بار و چند گانه‌ی جغرافیایی به “روانی”، عصیان گر و منتقد و شاکی به گفتمان‌های غالب و مسلط هنری و همچنان اجتماعی و سیاسی بدل می‌شود.

قادری در سال ۱۳۹۶ با چاپ مجموعه شعر فارسی « بیا تا جنازەهایمان بدویم » نشان می‌دهد که دغدغه‌های اجتماعی و سیاسی‌اش در مقابل ضرورت‌های زیبایی‌شناسانه و فرمی و ساختاری‌اش نه در تقابل، بلکه در یک تنیدگی زیسته قرار دارد. اشعار این مجموعه شاید به نسبت وضعیت‌ها و گفتمان‌های معاصر شعر فارسی در حال عبور و تولید الترناتیو نیست اما قطعا از این وضعیت نیزعقب نمی‌نشیند و همچنان سعی در معاصر بودن دارد.

و اما مرحله ی سوم فعالیت‌هایش با چاپ اولین مجموعه شعر کوردیش به اسم « تکیە می‌دهم بە جنازەی بدون سایەهایم و خستە» در سال ۲۰۲۱ شروع و به شکل جدی و رسمی به عنوان شاعری کورد اعلام متن می‌کند. شاعر این مجموعه شعر حالا بعد از تعمق و سکوتی که در «جستاری درباره‌ی هنر » کردە و با رصد و زیست انسان معاصر و دغدغه‌ها و پارگی‌های روانی و ذهنیش در یافته است که آدم معاصر را دیگرمحافظه کارانه نمی‌توان روایت کرد، نمی‌شود آدم درگیر زوال و تنهایی و مصرف و کالا شده و ذهن موزاییکی و … را به شکلی خطی و کلان گرایانه نشان داد.

قادری این بار لحن انتقادیش تند و گزنده است. گاهی ناچار می‌شود به ساختار لمپنیسم زبانی پناه ببرد و به دنیا و مافیهاش دهن کجی کند، ایدولوژی‌ /ها را آیرونکال کند و دست بندازد و البته گاهی هم فیلش یاد رمانتیسیم بکند و از دست فجایع زیسته‌اش به آن خانه ی باستانی پناه ببرد که البته این گاهی‌ها، به نسبت آثار قبلیش خیلی کمتر به چشم می‌خورد .
کیوان قادری که اکنون در شهر سلیمانیه زندگی میکند همچنان به روال سابق و همیشگیش نقاشی خط را نیز در خلوتش کار میکند .
لازم بە ذکر است که چاپ و نشر و سردبیری مجلات آلترناتیو و ملت دموکراتیک را نیز در کارنامه‌اش دارد.
در زیر دو شعر از کیوان قادری را می‌خوانیم؛

.

.

بوسه در تاریکای مرز درختان

در جهانی با این همه کهکشان‌های دور و نزدیک

در این زمین با این همه موجود

حتا در خاورمیانه‌ی لکاته با محله‌های عفونی‌اش

با این همه جنگ

با این همه جنازه‌های سیاسی،

                                با تفنگ،

                                       بی‌تفنگ

با این همه اعلامیه‌های سیاسی

                                 بر دیوار،

                                        بی‌دیوار

تنها یک بوسه

تنها یک بوسه‌ی ما در تاریکای مرزِ درختان، مسئله‌دار می‌شود

ما مسئله‌دار می‌شویم

نگران باش عزیزم، نگران

نگرانِ لب‌های من و خودت

من و تو قانونِ جنگ و جنگل را بر هم زده‌ایم

کیوان قادری

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

وەرە جێگای هەموو جەنازەییەکانمان بگۆڕین

وەرە با جێگاکانمان بگۆڕین

جێگای خۆمان لە گەڵ هەموو خەڵوەتی شتەکان

هەموو عەدەمەکان لە گەڵ خۆمان و

                       خۆمان بە خۆمان بگۆڕین و جەنگەکان

جەنگەکان و جەنگەکانیتریش

کە تەنیا خۆیان بە خۆیانەوە ئەگۆڕن و

               جەنگەکان هەر جەنگەکانن و

               جەنازە هەر جەنازەترە لە نەگەڕانەوە

ئێمە جەنگاوەرە دۆڕاوەکانی عەدەم بووین

کە جێگامان بە خۆمان و جەنازەکانمانەوە گۆڕی

شەوەکانمان بە شەو گۆڕی

وەرە نزیک بەوە

نزیکتر لە خۆمان و جەنگەکانمان و ئەمشەوی جەنازەکانمان

وەرە ئەگەر لە گیرفانیان

شیعرێکی عاشقانە و جگەرەیەکی شکاوت دیت  

ئەگەر خەیاڵ هەر بە دوای خەڵوەتێکی دەربەدەر

                                      دەربەدەری دۆڕاوەکانی بوو

دیارە جەنگەکان

 هەر جەنگەکانی خۆمانن و جەنازە هەر جەنازەترە لە

                                                                نەگەڕانەوەمان

وەرە نزیک بەوە

بۆ خەڵوەتی شتەکان و خۆمان

منیش بە دوای جەنازەیی خۆم تا شاعیرێکی خەڵوەت ئەگەڕێم

گیرفانەکانیشم ئەگەڕێم

لە خەیاڵی عەشقێک وا ووشەکانی تەواو بوو

گیرفانەکانیشی ئەگەڕێم

نە شیعرێکی عاشقانەی پێیە و نە جگەرەیەکی شکاو

هەم شیعرێکی عاشقانەی پێیە و هەم جگەرەیەکی شکاو

که‌یوان قادری