رمان راز پروانگی اثر احسان زارع
نظرگاه: سمیه رحمتی
راز پروانگی
نویسنده: احسان زارع
انتشارات: نصیرا
تیراژ: ۱۲۰۰
چاپ: اول ۱۳۹۲

این اثر از ابتدا تا انتها بیان کننده حالات و دگرگونی انسان در آستانه توبه و بعد از آن بوده که به زعم نویسنده نتیجه آن آزادی روح و رهایی از هوس های دنیا است. شخصیت داستان در نهایت سلوکش درگیر رسیدن به بالاترین درجات انسانی و برقراری ارتباطی نزدیک با معنویات می شود.
این گونه آثار به معمول فارغ از بار داستانی بر حول محورهای اخلاقی می گردند که همان طور که از عنوان داستان پیداست مفهومی فراتر از روایت یا به عبارتی خارج از روایت (نه فراروایت) بر اثر حاکم است که ادبیت متن را در درجه دوم قرار می دهد. نصیحت گونگی، احساس زدگی و توصیفات درونی از عوامل این درجه بندی است.
در این متن نویسنده به جای پرداختن به داستان بیشتر در تلاش برای عقاید و مانیفست های اخلاقی خود است که از نظر زیبایی های نثر قابل ستایش اما از نظر ادبی و داستانی محل ایراد است.

«گاها در جامعه دیوانگان نیز دیوانه های خاصی دیده می شوند، که خود را برتر از بقیه مردمان می دانند و به نظرشان جز خودشان همه مردم دنیا دیوانه اند، البته این گونه از دیوانگان در جایگاه پایین تری نسبت به فرزانه دیوانه یا عارفان دیوانه قرار دارند، اینان دیگر دیوانه نیستند بلکه موجوداتی…»
(راز پروانگی/ ۱۳۴)