محمدعلی جمال‌زاده مؤسس داستان‌نویسی مدرن، آغازگرِ سبک واقع‌گرایی در ادبیات فارسی توانست با خلق آثاری برجسته تبدیل به نقطه عطفی در ادبیات معاصر ایران گردد.
جمال‌زاده به‌عنوان پدر داستان‌نویسی معاصر نقش تأثیرگذاری در عرصه ادبیات این مرزوبوم داشته است. شیوه‌ی منسجم نوشتار و نثر فصیح وی در کنار مؤلفه‌های نگرشِ انتقادی، اجتماعی به جامعه‌ی خویش که از میل درونی او و فضای حاکم بر ایرانِ پسامشروطه سرچشمه می‌گرفت باعث شد تا خود را به‌عنوان یکی از پایه‌گذاران دموکراسی ادبی در ادبیات داستانی ایران معرفی کند. از سویی دیگر، مخاطب محوری داستان‌های جمال‌زاده تنها به سبب استفاده از واحدهای نثر برحسب توزیع نبود بلکه در پیوند با قواعد طنز ادبی به‌کاررفته، ترکیبی از مباحث جامعه و سبک واقع‌گرایی را فراهم می‌آورد.
داستان‌ها
- یکی بود، یکی نبود (۱۳۰۰)
- عمو حسینعلی (جلد اول شاهکار) (۱۳۲۰)
- سر و ته یه کرباس (۱۳۲۳)
- دارالمجانین (۱۳۲۱)
- زمین، ارباب، دهقان
- صندوقچه اسرار (۱۳۴۲)
- تلخ و شیرین (۱۳۳۴)
- شاهکار (دوجلدی) (۱۳۳۷)
- فارسی شکر است
- قصه‌های کوتاه برای بچه‌های ریش‌دار (۱۳۵۲)
- قصه ما به سررسید (۱۳۵۷)
- هزار پیشه (۱۳۲۶)
- هفت‌کشور
تاریخ و ادبیات
- گنج شایان (چاپ برلین، ۱۳۳۵ ه. ق)
- تاریخ روابط روس با ایران (چاپ برلین، چاپ تهران (۱۳۷۲)
- پندنامه سعدی یا گلستان نیکبختی (۱۳۱۷)
- قصه قصه‌ها (از روی قصص المعمای تنکابنی، ۱۳۲۱)
- بانگ نای (داستان‌های مثنوی معنوی، ۱۳۳۷)
- سرگذشت حاجی‌بابای اصفهانی (۱۳۴۸)
منابع
- ندوشن، محمدعلی، تلخ و شیرین، سخن، ۱۳۳۵
- جمال‌زاده، محمدعلی؛ سروته یک کرباس
- کالر، جاناتان؛ بوطیقای ساخت‌گرا (زبان‌شناسی و مطالعه‌ی ادبیات)؛ ترجمه‌ی کوروش صفوی؛ نشر هرمس
- شریفی، محمدنادر؛ رئالیسم در آثار جمال‌زاده: ویژگی‌های مکتب رئالیسم؛ ادبیات داستانی خرداد ۱۳۸۴؛ شماره ۹۰
